Όταν λέμε “μπράβο” στα παιδιά μας δεν σημαίνει ότι τα κακομαθαίνουμε.
Της Αλίκης Ταγκαλάκη (Σχολικός Ψυχολόγος, MSc)
Γενεές επί γενεών γονέων μεγάλωσαν εστιάζοντας στο να βελτιώνουν τις συμπεριφορές των παιδιών τους και να διορθώνουν τα λάθη που κάνουν. Με αποτέλεσμα να νιώθουν ενοχές και να βρίσκονται σε μια μόνιμη σύγκρουση με τα παιδιά τους.
Όσο κι αν οι νέοι γονείς είναι πιο ευαισθητοποιημένοι σε τεχνικές διαχείρισης, είναι ριζωμένη μέσα μας η πεποίθηση ότι δεν πρέπει να επαινούμε πολύ συχνά καθώς το παιδί «κακομαθαίνει». Δεν είναι στη φιλοσοφία μας να λέμε «μπράβο», παρά μόνο αν «πραγματικά το αξίζει το παιδί», δηλαδή ελάχιστες φορές ή όταν σταματήσει να γίνεται ενοχλητικό.
Εστιάζοντας όμως στις αρνητικές συμπεριφορές και προσπαθώντας να διορθώσουμε αυτό που τα παιδιά κάνουν, τελικά καταλήγουμε να μην βοηθάμε τα παιδιά να κατανοήσουν ποιες είναι οι πραγματικές τους δυνάμεις.
Μαθαίνουν να λαμβάνουν προσοχή και να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μόνο μέσα από συμπεριφορές που «δεν θα έπρεπε να έχουν» και όλες οι θετικές συμπεριφορές και κατ’ επέκταση η θετική θέαση του εαυτού τους εμφανίζονται σαν από τύχη.
Η βάση της θετικής ενίσχυσης είναι στην πεποίθηση ότι, αν ο γονέας παρατηρεί και επιβραβεύει το παιδί όταν κάνει κάτι όμορφο και «σωστό», χωρίς το παιδί να το περιμένει, τότε αυτή η στιγμή καταγράφεται και θα προσπαθήσει να την επαναλάβει. Το παιδί έχει λάβει «θετική προσοχή» άρα θα προσπαθήσει να την ξανακερδίσει με τον «θετικό τρόπο».
Ο έπαινος και η ενθάρρυνση, ως τεχνικές θετικής ενίσχυσης, δεν είναι αποτελεσματικές σε δύο περιπτώσεις: Όταν ο γονέας δεν το πιστεύει και το χρησιμοποιεί προκειμένου να δημιουργήσει θετικό κλίμα, και το παιδί το αντιληφθεί, και όταν οι συμπεριφορές είναι εντελώς αναμενόμενες.
Παρατηρήστε τον εαυτό σας πόσο συχνά είστε έτοιμοι να πείτε μπράβο σε κάτι μη αναμενόμενο και επιθυμητό. Παράλληλα παρατηρήστε πόσο συχνά θεωρείτε μια συμπεριφορά πολύ απλή για να πείτε ένα «μπράβο». Συχνά λέμε «εντάξει, δεν θα του πω και μπράβο που πήγε το πιάτο του στο νεροχύτη». Αν όμως το παιδί κατανοήσει ότι παρατηρείτε πόσο προσπαθεί και πόσο κάποια, έστω και απλά πράγματα, τα έχετε εκτιμήσει, αυξάνεται πάρα πολύ το κίνητρο του παιδιού και βελτιώνεται η σχέση.
Πολύ συχνά επίσης έχουμε τόσο δεδομένο μέσα μας πως το παιδί θα λειτουργήσει με τον συγκεκριμένο, μάλλον ανεπιθύμητο, τρόπο, ώστε προτρέχουμε να κάνουμε παρατήρηση πριν καν προλάβει να κινηθεί.
Είμαστε τόσο σίγουροι, για παράδειγμα, ότι θα αν ασχοληθεί με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα θα χτυπήσει, που δεν προλαβαίνει να πιάσει το παιχνίδι και έχουμε πει «πρόσεχε», μόνο για να ανακαλύψουμε ότι ήταν σαν να βάλαμε εμείς την ιδέα στο μυαλό του και τελικά γίνεται ό,τι είχαμε φοβηθεί.
Επιτρέψτε στα παιδιά να έχουν χώρο να λειτουργήσουν θετικά και επιβραβεύστε τα όσο πιο συχνά μπορείτε. Είναι ένα δώρο που δίνετε στα παιδιά και στον εαυτό σας!